"Zamek na zawsze został opuszczonym,
A w pustych gmachach, kiedy wicher srogi
Przeraża duszę przez dęcia straszliwe
Słychać Heleny jęczenia płaczliwe"
Pojawiły sie trzy rodzaje powieści gotyckiej:
- historyczny ( Zamek w Otranto)
- sentymentalna ( powieści Ann Radcliffe)
- powieść terroru (Mnich)
Wywodził się z arystokratycznej rodziny mieszkającej na Jamajce. Odebrał gruntowne wykształcenie. W 1792 przybył do Europy. Po trzech dniach napisał do matki, że poznał Goethe'go i ma się nie dziwic jeżeli pewnego dnia strzeli sobie w łeb. Od 1794 r. pracował dla ambasady angielskiej. W latach 1796-1802 zasiadał w parlamencie i przez 6 lat nie zabrał głosu. W 1996 r. mając 20 lat wydał powieść "Mnich". Pisał utwory o charakterze ballad. Umarł w drodze z Jamajki do Anglii wg pierwszej wersji na malarię, wg drugiej zabity z zazdrości.
Powieść "Mnich. Romans grozy" wywołała wiele kontrowersji. Opowiada o tym jak w człowieku rodzi się zło. Wiele elementów powieści owianych jest tajemnicą: Ambrozjo nie zna swojego pochodzenia, magiczne lusterko, napoje usypiające. Wystepuje estetyka brzydoty odwołujaca sie do baroku.
Sterszczenie
Akcja powieści dzieje się na 2 płaszczyznach czasowych: jedną są dzieje Ambrozja, drugą – historia Agnes i Rajmonda. Ambrozjo jest mnichem, który od 30 lat przebywa w klasztorze kapucynów w Madrycie i dotąd nigdy nie opuścił jego murów. Trafił tam, będąc podrzuconym jako noworodek pod bramy zakonu. Nikt nie zna jego rodziców. Po latach Ambrozjo stał się sławnym dzięki swej elokwencji przyciągającej tłumy. Na jednym z kazań obecna jest Antonia, młoda dziewczyna przybyła do Madrytu z matką i ciotką. Jej uroda robi wrażenie na młodym szlachcicu Lorenzie. Po mszy Lorenzo zauważa, jak jego siostra Agnes bedąca zakonnicą odbiera ukryty list. Jego autorem okazuje sie przyjaciel Lorenza, Rajmond von Christoval. Rajmon opowiada historie swojego romansu z Agnes:
Pod przybranym nazwiskiem Rajmond podróżował po Europie. W czasie tej podróży uratował przez zasadzka rozbujników pewna baronową i dostał zaproszenie do jej domu. W czasie tego pobytu zakochał sie w siostrzenicy baronowej, Agnes. Zgodnie z wolą niezyjących rodziców miała ona iść do klasztoru. Rajmond wyznaje baronowej swoja miłość, ta jednak przez pomyłkę myśli że młodzieniec kocha sie w niej. Kiedy odkrywa że wybranka Rajmonda jest Agnes, wpada w szał. Agnes planuje ucieczkę pod przebraniem ducha Broczącej Krwią Mniszki (ukazującej się na zamku co 5 lat, 5 maja, od 1. do 2. w nocy). Dokładnie o 1. w nocy Rajmond widzi mniszkę i ucieka z nią. Okazuje sie jednak że był to prawdziwy duch. Odtąd zjawa zaczęła nawiedzać go co noc. Rajmond musi pochować jej ciało, by odgonić od siebie widmo. Agnes dowiedziała sie, że jej ukochany posługuje sie fałszywym nazwiskiem. Za namową ciotki uwierzyła, że był on łowca posagów próbującym ją uwieść. Zraniona, poddała sie woli rodziny i wstąpiła do klasztoru klarysek w Madrycie. Rajmond odnajduje ją juz po złożeniu ślubów zakonnych. Wyjaśnia jej swą historie i kochankowie zatracaja się w miłości : D.
Agnes zachodzi w ciążę i pisze o tym do Rajmonda w liście z prośba o pomoc w ucieczce z klasztoru. Niestety list znajduje Ambrozjo, niewzruszony prośbami przekazuje go surowej przeoryszy. Przeorysza chce ukarac Agnes za jej grzech oraz próbę opuszczenia klasztoru. Lorezno wraz z Rajmondem staraja sie uzyskać dla Agnes zwolnienie ze ślubów. Przeorysza nie dopuszcza jednak do spotkania rodzeństwa. Oswiadcza, że mniszka jest chora, a konsekwencji umiera. Lorenzo w miedzyczasie odwiedza Antonię i jej matke Elwirę. Zakochany w dziewczynie pragnie sie z nia ożenić. Elwira wyznaje mu żę jej mąż pochodził ze szlacheckiej rodziny która po ich mezaliansie wyrzekła się go. Przyniosło to wiele cierpień których Elwira nie chce dla córki. Pozwala na spotkania Lorenza z Antonia tylko jeśli uzyska zgode wuja na to małżeństwo. Lorenzo obiecuje też wstawić sie za Antonią u krewnego jej ojca którym okazuje się Rajmond. Przez śmierć Agnes Rajmond załamuje sie i zapomina o ubogiej krewnej.
Tymczasem w opactwie… Antonio, który nigdy nie opuścił opactwa przyjaźni sie z młodym mnichem Rosario ukrywającym swoją twarz. Ten wyznaje opatowi, że jest kobietą. Matylda wstąpiła do klasztoru ze względu na miłość do niego i jego cnoty. Ambrozjo chce ją wygnać ulega jednak jej namową i wizja platonicznego uczucia. Namietność jednak zdobywa nad nim władzę. Stopniowo nudzi sie jednak kochanką. Wrażenie robi na nim młodziutka Anotnia namawiajaca mnicha by odwiedził jej chora matkę Elwirę. Matylda obiecuje pomóc Ambrozjowi uwieść Anotnię. Wyjawia mu tez swoje kontakty z szatanem. Podczas próby zgwałcenia śpiącej zaczarowanym snem Antoni Ambrozjo dusi Elwirę, która przejżała zamiary mnicha. Ponawia próbę podając Antoni eliksir pozornej śmierci. Uznana za martwą, zostaje pochowana w podziemiach klasztoru.
Tymczasem jedna z zakonnic siostra Urszula przekazuje Rajmondowi ukrytą wiadomość, w której potwierdza śmierć Agnes, otrutej przez przeorysze. Chcąc sprawiedliwości i kary dla okrutnej mniszki, uzyskuje zgodę kardynała na pojmanie jej. W czasie procesji ku czci św. Klary zbrojni otaczają przeoryszę i je popleczniczki, siostra Urszula opowiada zgromadzonym wiernym historię Agnes. Rozwścieczony tłum kamienuje przeoryszę i podpala klasztor.
Tymczasem… Antonia się budzisię w podziemnej krypcie. Ambrozjo gwałci dziewczynę, ogarniają go jednak wyrzuty. Bojąc sie by nie wyjawiła jego grzechu chce ją zamknąć w grobowcu.
Do podziemi przybywa tez Lorenzo próbujący uratować niewinne mniszki przed rozwścieczonym tłumem. Z podziemnych krypt dochodzą ciche jęki. Lorenzo odkrywatajne wejście do podziemi pod posągiem św. Klary. Uwalnia wynędzniałą mniszkę uwięzioną przez przeoryszę.
Antonia wyrywa się mnichowi, ten słysząc nadchodzących żołnieży zabija ją sztyletem. Konającą odnajduje Lorenzo. Antonia wyznaje mu że shańbiona nie mogłaby żyć z nim. Umiera. Zrozpaczony Lorenzo dowiaduje sie że uwolnioną mniszką była Agnes. Przeorysza podała jej eliksir powodujący pozorną śmierć, a po przebudzeniu zamkneła w podziemiach. Tam Agnes urodziła chłopca, nie potrafiła się nim jednak zająć i dziecko zmarło. Oszalała dziewczyna wciąż tuliła martwe niemowlę. Dochodząc do siebie Agnes i Rajmond pobierają się. Zrozpaczonego Lorenza pociesza Wirginia, młoda przyjaciółka Agnes z klasztoru. Sympatia Lorenza do Wirgini stopniowo przeradza się w szczere przywiązanie i miłość, młodzi pobierają się.
Ambrozjo zostaje oskarżony o gwałt, herezje i kontakty z diabłem. Jego wspólniczka Matylda uwalnia się z więzienia podpisując syrograf z diabłem. Antonio odrzuca propozycję. W końcu obawiając sie kolejnych tortur i spalenia na stosie Ambrozjo wzywa Lucyfera, ale rozmyśla się. Ten ostrzega go, że zemsta będzie okrutna, jeśli drugi raz go wezwie do siebie. Ambrozjo słysząc kroki żołnierzy, zbliżających się do jego celi, wzywa powtórnie Lucyfera i podpisuje cyrograf. Diabeł unosi mnicha i zabiera w odludne skały. Ambrozjo jest już dala od ludzi, bezpieczny, ale wtedy właśnie Lucyfer wyjawia prawdę: Ambrozjo jest matkobójcą, gdyż Elwira była jego matką, a także kazirodczym gwałcicielem, gdyż Antonia była jego siostrą. A ponadto strażnicy, których słyszał, szli go powiadomić o jego ułaskawieniu, Matylda zaś byłą jednym z szatanów, który miał pozyskać jego duszę. Słysząc to wszystko, mnich zaczyna się modlić, ale jest za późno. Lucyfer unosi wysoko w górę mnicha, potem wypuszcza ze szponów. Ambrozjo upada i kona nad brzegiem rzeki. Robactwo wdziera się w jego rany. W końcu mnich umiera, a jego dusza trafia do piekieł…
Opinia
Książkę czytałam dopiero miesiąc temu. Troche niechronologicznie wolałam najpierw przeczytać bardziej znane mi pozycje ze spisu. Powieść czyta się dość dobrze i łatwo można wczuć się w ten gotycki klimat. Nie jest tez pozbawiona humoru czego dowodem jest postać Leonelli. Dla mnie najciekawszy był wątek Agnes, romans, tajemnica, okrutna smierć i zmartwychwastanie. Dość ciekawa jest też wizja szatana wymierzającego sprawiedliwość. Ukazuje też przemianę człowieka w którym nie tyle rodzi się zło, gdyż juz od pierwszych stron widzimi Ambrozja jako człowieka pełnego pychy i samozadowolenia, ale jak owo zło wyłania sie na powierzchnię i zdobywa nad nim kontrolę. Grzesząc często powtarzał sobie, że na skruchę i powrót do Boga ma jeszcze czas. Wierzy w to do ostatniej chwili i stara się jednak nie oddawać dusz diabłu. Ostatecznie woli jednak wieczne cierpienie i nadzieję, że Boga nie ma, niż odpokutowanie za zbrodnie. Przypomina mi sie rozmowa z " Przemineło z wiatrem" ( nie pamietam juz czy to z powiesci czy filmu) gdzie Rhett mówi Scarlett, że jest jak dziecko które boi się czekającej kary, a nie żałuje czynów. Nawet Diabeł niepozwala na taką kpine i skruchę Ambrozja w obliczu wiecznego potepienia i męki. Jej z tego coś w każdym człowieku, który odkłada spłate długu i winy wierząc że ma na to jeszcze czas.
Niedawno widziałam również nową adaptację powieści. Widziałam to zbyt duże słowo, raczej dotrwałam do połowy tej zbrodni na książce i nie mogłam na to spokojnie patrzeć. Najlepiej pasuje tutaj słowo "wypaczenie". Scenarzyści i reżycerzy filmu wypaczyli sens powieści. Mam zresztą wrażenie że przeczytali tylko połowę książki i postanowili sami dopisac zakończenie. Rozumie, że żaden film nie jest w stanie pomieścić wszystkich wątków i z tego powodu pewne rzeczy muszą zostać zmarginalizowane. Tutaj jednak w zasadzie watek Agnes ograniczono do jej śmierci, całkowicie pominieto Rajmonda, Rosaria przemianowano na Valeria czy jakoś tak. Miłość Lorenza i Antoni spokojnie rozkwitała i jeżeli dobrze zrozumiałam relacje osoby, która dotrwała do końca (ja naprawdę nie mogłam) to kończy sie happy endem.
Powieść "Mnich. Romans grozy" wywołała wiele kontrowersji. Opowiada o tym jak w człowieku rodzi się zło. Wiele elementów powieści owianych jest tajemnicą: Ambrozjo nie zna swojego pochodzenia, magiczne lusterko, napoje usypiające. Wystepuje estetyka brzydoty odwołujaca sie do baroku.
Sterszczenie
Akcja powieści dzieje się na 2 płaszczyznach czasowych: jedną są dzieje Ambrozja, drugą – historia Agnes i Rajmonda. Ambrozjo jest mnichem, który od 30 lat przebywa w klasztorze kapucynów w Madrycie i dotąd nigdy nie opuścił jego murów. Trafił tam, będąc podrzuconym jako noworodek pod bramy zakonu. Nikt nie zna jego rodziców. Po latach Ambrozjo stał się sławnym dzięki swej elokwencji przyciągającej tłumy. Na jednym z kazań obecna jest Antonia, młoda dziewczyna przybyła do Madrytu z matką i ciotką. Jej uroda robi wrażenie na młodym szlachcicu Lorenzie. Po mszy Lorenzo zauważa, jak jego siostra Agnes bedąca zakonnicą odbiera ukryty list. Jego autorem okazuje sie przyjaciel Lorenza, Rajmond von Christoval. Rajmon opowiada historie swojego romansu z Agnes:
Pod przybranym nazwiskiem Rajmond podróżował po Europie. W czasie tej podróży uratował przez zasadzka rozbujników pewna baronową i dostał zaproszenie do jej domu. W czasie tego pobytu zakochał sie w siostrzenicy baronowej, Agnes. Zgodnie z wolą niezyjących rodziców miała ona iść do klasztoru. Rajmond wyznaje baronowej swoja miłość, ta jednak przez pomyłkę myśli że młodzieniec kocha sie w niej. Kiedy odkrywa że wybranka Rajmonda jest Agnes, wpada w szał. Agnes planuje ucieczkę pod przebraniem ducha Broczącej Krwią Mniszki (ukazującej się na zamku co 5 lat, 5 maja, od 1. do 2. w nocy). Dokładnie o 1. w nocy Rajmond widzi mniszkę i ucieka z nią. Okazuje sie jednak że był to prawdziwy duch. Odtąd zjawa zaczęła nawiedzać go co noc. Rajmond musi pochować jej ciało, by odgonić od siebie widmo. Agnes dowiedziała sie, że jej ukochany posługuje sie fałszywym nazwiskiem. Za namową ciotki uwierzyła, że był on łowca posagów próbującym ją uwieść. Zraniona, poddała sie woli rodziny i wstąpiła do klasztoru klarysek w Madrycie. Rajmond odnajduje ją juz po złożeniu ślubów zakonnych. Wyjaśnia jej swą historie i kochankowie zatracaja się w miłości : D.
Agnes zachodzi w ciążę i pisze o tym do Rajmonda w liście z prośba o pomoc w ucieczce z klasztoru. Niestety list znajduje Ambrozjo, niewzruszony prośbami przekazuje go surowej przeoryszy. Przeorysza chce ukarac Agnes za jej grzech oraz próbę opuszczenia klasztoru. Lorezno wraz z Rajmondem staraja sie uzyskać dla Agnes zwolnienie ze ślubów. Przeorysza nie dopuszcza jednak do spotkania rodzeństwa. Oswiadcza, że mniszka jest chora, a konsekwencji umiera. Lorenzo w miedzyczasie odwiedza Antonię i jej matke Elwirę. Zakochany w dziewczynie pragnie sie z nia ożenić. Elwira wyznaje mu żę jej mąż pochodził ze szlacheckiej rodziny która po ich mezaliansie wyrzekła się go. Przyniosło to wiele cierpień których Elwira nie chce dla córki. Pozwala na spotkania Lorenza z Antonia tylko jeśli uzyska zgode wuja na to małżeństwo. Lorenzo obiecuje też wstawić sie za Antonią u krewnego jej ojca którym okazuje się Rajmond. Przez śmierć Agnes Rajmond załamuje sie i zapomina o ubogiej krewnej.
Tymczasem w opactwie… Antonio, który nigdy nie opuścił opactwa przyjaźni sie z młodym mnichem Rosario ukrywającym swoją twarz. Ten wyznaje opatowi, że jest kobietą. Matylda wstąpiła do klasztoru ze względu na miłość do niego i jego cnoty. Ambrozjo chce ją wygnać ulega jednak jej namową i wizja platonicznego uczucia. Namietność jednak zdobywa nad nim władzę. Stopniowo nudzi sie jednak kochanką. Wrażenie robi na nim młodziutka Anotnia namawiajaca mnicha by odwiedził jej chora matkę Elwirę. Matylda obiecuje pomóc Ambrozjowi uwieść Anotnię. Wyjawia mu tez swoje kontakty z szatanem. Podczas próby zgwałcenia śpiącej zaczarowanym snem Antoni Ambrozjo dusi Elwirę, która przejżała zamiary mnicha. Ponawia próbę podając Antoni eliksir pozornej śmierci. Uznana za martwą, zostaje pochowana w podziemiach klasztoru.
Tymczasem jedna z zakonnic siostra Urszula przekazuje Rajmondowi ukrytą wiadomość, w której potwierdza śmierć Agnes, otrutej przez przeorysze. Chcąc sprawiedliwości i kary dla okrutnej mniszki, uzyskuje zgodę kardynała na pojmanie jej. W czasie procesji ku czci św. Klary zbrojni otaczają przeoryszę i je popleczniczki, siostra Urszula opowiada zgromadzonym wiernym historię Agnes. Rozwścieczony tłum kamienuje przeoryszę i podpala klasztor.
Tymczasem… Antonia się budzisię w podziemnej krypcie. Ambrozjo gwałci dziewczynę, ogarniają go jednak wyrzuty. Bojąc sie by nie wyjawiła jego grzechu chce ją zamknąć w grobowcu.
Do podziemi przybywa tez Lorenzo próbujący uratować niewinne mniszki przed rozwścieczonym tłumem. Z podziemnych krypt dochodzą ciche jęki. Lorenzo odkrywatajne wejście do podziemi pod posągiem św. Klary. Uwalnia wynędzniałą mniszkę uwięzioną przez przeoryszę.
Antonia wyrywa się mnichowi, ten słysząc nadchodzących żołnieży zabija ją sztyletem. Konającą odnajduje Lorenzo. Antonia wyznaje mu że shańbiona nie mogłaby żyć z nim. Umiera. Zrozpaczony Lorenzo dowiaduje sie że uwolnioną mniszką była Agnes. Przeorysza podała jej eliksir powodujący pozorną śmierć, a po przebudzeniu zamkneła w podziemiach. Tam Agnes urodziła chłopca, nie potrafiła się nim jednak zająć i dziecko zmarło. Oszalała dziewczyna wciąż tuliła martwe niemowlę. Dochodząc do siebie Agnes i Rajmond pobierają się. Zrozpaczonego Lorenza pociesza Wirginia, młoda przyjaciółka Agnes z klasztoru. Sympatia Lorenza do Wirgini stopniowo przeradza się w szczere przywiązanie i miłość, młodzi pobierają się.
Ambrozjo zostaje oskarżony o gwałt, herezje i kontakty z diabłem. Jego wspólniczka Matylda uwalnia się z więzienia podpisując syrograf z diabłem. Antonio odrzuca propozycję. W końcu obawiając sie kolejnych tortur i spalenia na stosie Ambrozjo wzywa Lucyfera, ale rozmyśla się. Ten ostrzega go, że zemsta będzie okrutna, jeśli drugi raz go wezwie do siebie. Ambrozjo słysząc kroki żołnierzy, zbliżających się do jego celi, wzywa powtórnie Lucyfera i podpisuje cyrograf. Diabeł unosi mnicha i zabiera w odludne skały. Ambrozjo jest już dala od ludzi, bezpieczny, ale wtedy właśnie Lucyfer wyjawia prawdę: Ambrozjo jest matkobójcą, gdyż Elwira była jego matką, a także kazirodczym gwałcicielem, gdyż Antonia była jego siostrą. A ponadto strażnicy, których słyszał, szli go powiadomić o jego ułaskawieniu, Matylda zaś byłą jednym z szatanów, który miał pozyskać jego duszę. Słysząc to wszystko, mnich zaczyna się modlić, ale jest za późno. Lucyfer unosi wysoko w górę mnicha, potem wypuszcza ze szponów. Ambrozjo upada i kona nad brzegiem rzeki. Robactwo wdziera się w jego rany. W końcu mnich umiera, a jego dusza trafia do piekieł…
Opinia
Książkę czytałam dopiero miesiąc temu. Troche niechronologicznie wolałam najpierw przeczytać bardziej znane mi pozycje ze spisu. Powieść czyta się dość dobrze i łatwo można wczuć się w ten gotycki klimat. Nie jest tez pozbawiona humoru czego dowodem jest postać Leonelli. Dla mnie najciekawszy był wątek Agnes, romans, tajemnica, okrutna smierć i zmartwychwastanie. Dość ciekawa jest też wizja szatana wymierzającego sprawiedliwość. Ukazuje też przemianę człowieka w którym nie tyle rodzi się zło, gdyż juz od pierwszych stron widzimi Ambrozja jako człowieka pełnego pychy i samozadowolenia, ale jak owo zło wyłania sie na powierzchnię i zdobywa nad nim kontrolę. Grzesząc często powtarzał sobie, że na skruchę i powrót do Boga ma jeszcze czas. Wierzy w to do ostatniej chwili i stara się jednak nie oddawać dusz diabłu. Ostatecznie woli jednak wieczne cierpienie i nadzieję, że Boga nie ma, niż odpokutowanie za zbrodnie. Przypomina mi sie rozmowa z " Przemineło z wiatrem" ( nie pamietam juz czy to z powiesci czy filmu) gdzie Rhett mówi Scarlett, że jest jak dziecko które boi się czekającej kary, a nie żałuje czynów. Nawet Diabeł niepozwala na taką kpine i skruchę Ambrozja w obliczu wiecznego potepienia i męki. Jej z tego coś w każdym człowieku, który odkłada spłate długu i winy wierząc że ma na to jeszcze czas.
Niedawno widziałam również nową adaptację powieści. Widziałam to zbyt duże słowo, raczej dotrwałam do połowy tej zbrodni na książce i nie mogłam na to spokojnie patrzeć. Najlepiej pasuje tutaj słowo "wypaczenie". Scenarzyści i reżycerzy filmu wypaczyli sens powieści. Mam zresztą wrażenie że przeczytali tylko połowę książki i postanowili sami dopisac zakończenie. Rozumie, że żaden film nie jest w stanie pomieścić wszystkich wątków i z tego powodu pewne rzeczy muszą zostać zmarginalizowane. Tutaj jednak w zasadzie watek Agnes ograniczono do jej śmierci, całkowicie pominieto Rajmonda, Rosaria przemianowano na Valeria czy jakoś tak. Miłość Lorenza i Antoni spokojnie rozkwitała i jeżeli dobrze zrozumiałam relacje osoby, która dotrwała do końca (ja naprawdę nie mogłam) to kończy sie happy endem.
